AB kurumlarındaki tercümanlar yapay zekanın ilk kurbanları:
Ve bu muhtemelen sadece bir başlangıç, çünkü yeni yapay zeka araçları insanların yerini daha da fazla değiştirme potansiyeline sahip.
Her resmi metnin yürürlüğe girmeden önce AB’nin 24 çalışma diline çevrilmesi gerektiğinden, çevirmenler AB’nin karmaşık mekanizmasının önemli çarklarıdır. Birkaç yıl öncesine kadar bu görevi yalnızca insanlar yerine getiriyordu. Ancak artık durum böyle değil.
AB’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu’nun rakamlarına göre, çeviri departmanı, makine çevirisi kullanımını genişlettiği için son on yılda %17 oranında küçüldü.
AB’deki çevirmenler, saatlerce tozlu sözlüklere göz atarak ve ağır belgeler yazarak geçirdikleri eski günlere pek özlem duymuyorlar.
“Teknoloji zaman kazandırır. 1999’da yerel kütüphaneye gidip yazmak için ilgili paragrafı aramakla harcadığım zaman artık gerçek çeviriye harcanabiliyor,” diye belirtiyor Komisyonun Makine Çeviri Birimi başkanı kıdemli çevirmen Markus Foti.
Ancak çevirmenler, çalışmaların yapay zekaya uyum sağlamasına rağmen insan unsurunun esas olmaya devam ettiği konusunda ısrar ediyor.
“Dünya değişiyor ve çeviriyi geride bırakamayız. Makine çevirisi çevirmenlere yardımcı olur ancak onların yerini alamaz. 2013 yılında makine çevirisinin başlatılmasını denetleyen eski bir Avrupa Komisyonu yetkilisi olan Spiridon Pylos, her zaman insan uzman onayına ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Çeviri nasıl dijitalleşti?
Resmi AB dillerinin sayısını da 24’e çıkaran bu yüzyılın başında kulübe yeni üye devletlerin katılmasıyla AB, çeviri hacmi arttıkça daha etkili araçlar geliştirdi. AK, yeni Doğu Avrupalı üyelerin dilleriyle çalışmaya hazır olmadığı için eski çeviri sistemini bir kenara bırakmak zorunda kaldı.
“Aslında sözlükler, dilbilgisi kuralları ve dönüştürme kuralları oluşturmanız gereken kural tabanlı bir sistemdi. Bu yüzden çok hantal ve zaman alıcıydı” dedi EC’nin Çeviri Departmanı
AB yürütme organı sözcüsüne göre, Avrupa Komisyonu çevirmenlerinin iş yükü 2013’te yaklaşık 2 milyon sayfadan 2022’de 2,5 milyona çıktı.
2013 yılında veriye dayalı yeni bir çeviri sistemi piyasaya sürüldü ancak 4 yıl sonra yerini daha gelişmiş ve daha verimli bir çeviri sistemi aldı. Bu, kelimelerin sırasını tahmin etmek için nöron taklit eden bir yapıdaki yapay bir sinir ağını veya bilgisayar düğümlerini kullanır. Bu gelişmiş araçlar, daha az sayıda personelin daha fazla sayıda AB mevzuatını tercüme etmesine olanak tanıdığından, paranızın karşılığını verir. Ancak bunun çevirmenlere büyük bir maliyeti var.
AB’nin yürütme organına göre, Brüksel jargonunda DGT olarak bilinen AK’nin özel çeviri birimindeki daimi personel sayısı 2013’te 2.450’den 2023’te 2.000 civarına düştü.
AB çalışanlarını temsil eden bir sendika olan Renouveau et Démocratie’nin başkanı Cristiano Sebastiani’ye göre, aynı dönemde çevirmenler arasındaki ruh sağlığı sorunları ve tükenmişlik vakaları önemli ölçüde arttı. Ona göre bunun nedeni artan iş yükü ve sonuca ulaşma baskısıdır.
Dış kaynak kullanımı da son on yılda, 2013’teki toplam DGT üretiminin %26’sından 2023’ün ilk çeyreğinde %36’ya yükseldi.
EC verilerine göre, dış kaynak bütçesindeki keskin artış nedeniyle çeviri maliyetleri 2012’de 26,5 milyon Euro’dan 2023’te 35,8 milyon Euro’ya yükseldi (2012’de 12,6 milyon Euro’dan 2022’de 20,4 milyon Euro’ya).
Sebastiani’ye göre çevirmenlerin işten çıkarılması, AB’de çok dilliliğin İngilizce lehine zayıflamasıyla tehdit ediyor.
Ancak Dublin Üniversitesi’nde çeviri alanında yüksek lisans programının başkanı Sheila Castillo, daha nadir dillerde uzmanlaşmış çevirmenlerin, daha nadir diller arasında daha az rekabet olması nedeniyle EC’ye girmenin daha kolay olduğuna dikkat çekiyor. Castillo, “İrlandalı öğrencilere sürekli olarak DGT’den çok sayıda teklif geliyor” diyor ve AK’nin öğrencileri tavsiye etmek için sık sık kendisine başvurduğunu da ekliyor.
AB çevirmenleri, günlük çalışmalarının hataları tespit etmeye ve makine tarafından çevrilmiş metinleri AB konuşmasına uyarlamaya odaklandığını vurguluyor. Çevirmenlerin jargonunda buna “sonradan düzenleme” denir ve işin giderek daha önemli bir parçası haline gelir.
İsminin gizli kalmasını isteyen Konsey’den genç bir tercüman, “Muhtemelen hayatımın geri kalanında tercüme yapmayacağımı zaten biliyorum” diyor. Ona göre gelecekte işinin asıl kısmı muhtemelen yayın editörlüğü olacak.
Çevirmenler, AB’de sosyal medyanın artan kullanımının yeni fırsatlar yaratabileceğini umuyor. “Resmi AB sosyal medya hesaplarının çoğu İngilizce, ancak bu herkesin kendini meşgul hissetmediği anlamına gelebilir. Bunun mesleğimizi nasıl değiştireceğini merak ediyorum” diyor Konseyin tercümanı.
